شب یلدا
شب یلدا که آن را با نام شب چله هم می‌شناسیم، جزء مهمترین مراسم‌های ایرانیان است و یکی از جشن‌های کهن ما به شمار می‌رود. این شب به این خاطر که طولانی‌ترین شب سال است، در سراسر ایران گرامی داشته می‌شود تا به نوعی، یک دقیقه بیشتر دورهم بودن را در گرمای دورهمی و جمع خانواده، جشن بگیریم.
از آداب و رسوم شب یلدا می‌توانیم اشاره کنیم به شاهنامه خوانی، گرفتن فال حافظ و نوش جان کردن خوراکی‌های مختلف مثل انار و هندوانه که به نوعی به نماد‌های این شب تبدیل شده‌اند.
تاریخ شب یلدا ۱۴۰۲ نیز همانند سایر سال‌ها، از غروب ۳۰ آذر شروع می‌شود و تا طلوع آفتاب اولین روز از زمستان یعنی ۱ دی ماه ادامه دارد. جالب است بدانید که جشن شب یلدا در سال ۱۴۰۱ در میراث جهانی ثبت و ماندگار شد.
در مورد شب یلدا
شب یلدا یا چله قدمتی تاریخی دارد که متاسفانه نمی‌توانیم به طور دقیق بگوییم شروع آن از چه زمانی حساب می‌شود. اما با توجه به گزارشات باستان‌شناسان، می‌‌دانیم که حداقل از ۷ هزار سال پیش، این جشن برگزار می‌شده است. البته، گرامیداشت این شب به نوعی که جشن گرفته شود، به زمان داریوش اول هخامنش برمی‌گردد و از آن زمان، این روز در تقویم جای گرفت. کم کم و به مرور زمان، انجام مراسمات مختلفی به این روز راه پیدا کردند. پس از آن، یلدا در اشعار شاعران بزرگی نظیر سعدی، حافظ، پروین اعتصامی و خواجوی کرمان نیز وارد شد و شعرهای زیادی در وصف این شب سروده شد.
تاریخ شب یلدا ۱۴۰۲
تاریخ شب یلدا، یک تاریخ ثابت است و در مورد شب یلدا سال ۱۴۰۲ نیز باید بگوییم که این مراسم امسال هم از شب ۳۰ آذر (روز پنج شنبه) شروع شده و با طلوع آفتاب در روز ۱ دی ماه (جمعه)، به پایان می‌رسد.
آداب و رسوم شب یلدا در ایران
شب چله در حوزه ایران بزرگ، در استان‌ها و شهرهای مختلف آداب و رسوم خاصی را دارد. با این حال، یک سری آداب همچون شاهنامه خوانی، نقل قصه از جانب بزرگان و فال گرفتن با دیوان حافظ، جزء اصلی‌ترین مناسک این شب به شمار می‌روند. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به آداب و رسوم شب چله در نقاط مختلف ایران.
آیین و رسوم شب یلدا در استان فارس
سفره شب یلدا در شهرهای استان فارس مانند شیراز پررنگ و نگار است. در این شب، در سفره‌ی مردم استان فارس رنگینک که یک نوع دسر با خرما است را می‌توانید مشاهده کنید. علاوه بر آن، هندوانه و انار نیز دیده می‌شوند. به جز آن، حافظ خوانی، کاری است که مردم شیراز و دیگر شهرهای استان فارس، به سراغش می‌روند.
آداب شب یلدا در استان لرستان
مردم لرستان، مراسم شب یلدا را به شیوه خود برگزار می‌کنند. این شب، میان مردم لر به «شو اول قاره» شناخته شده است. در این شب میل کردن خوراکی‌هایی مانند گندم شیره، بسیار رایج است. همچنین، دید و بازدید، حافظ خوانی و فال گرفتن هم جایگاه ویژه‌ای دارد.
جوانان لرستان، در این شب با یک شال بلند به بام همسایه‌ها می‌روند و با خواندن شعر «امشب اول قاره، خیر د هونت بواره» از صاحب‌خانه آجیل، شیرینی و دیگر خوراکی‌ها را می‌گیرند.
رسم و رسوم شب یلدا در کردستان
مردم کردستان نیز با اصول و شیوه خاص خود این شب را برگزار می‌کنند. این مراسم در کردستان «شو چله» نام دارد. مردم این ناحیه، با خوراکی‌هایی مثل دلمه و نان سنگک، از میهمانان پذیرایی می‌کنند.
آیین شب چله در همدان
در میان آیین‌های متفاوت یلدا در نقاط مختلف ایران می‌توانیم سراغ رسوم مردم همدان برویم. در این نقطه از ایران، مردم در شب چله فال سوزن می‌گیرند. فال سوزن بدین ترتیب است که زنی مسن، شعرهای پیاپی می‌خواند و دخترکی، بعد از اتمام هر شعر بر یک پارچه سوزن می‌زند. افراد حاضر در اتاق نیز، این شعرها را فال خود می‌دانند. خوراکی‌هایی مثل کشمش و گردو از خوراکی‌های مرسوم شب یلدا در بین مردم همدان است.
آیین و آداب شب یلدا در خوزستان
مردم خطه خوزستان نیز بسیار شب یلدا را مهم می‌دانند و مراسمات این شب را به جا می‌آورند. خرید هندوانه در شب یلدا در خوزستان بسیار زیاد است و این رسم بسیار مهم به شمار می‌رود. در این شب، مردم چشم به راه قارون افسانه‌ای هستند. قارون، برای خانواده‌های فقیر چوب می‌آورد و بعد آن‌ها را به طلا تبدیل می‌کند. افسانه‌ی قارون از داستان‌های رایج و قدیمی است و هنوز خانواده‌هایی که بخواهند مراسمات را تمام و کمال اجرا کنند، این داستان را برای فرزندان و کوچک‌ترها تعریف می‌کنند.
رسوم پرطرفدار شب یلدا در چهارمحال بختیاری
این شب در میان بختیاری‌ها نیز آیین خاصی دارد. یکی از این اصول، پختن نان گرده برای سفره یلدا است. در این نان، مهره‌‌ای آبی جا خوش کرده و فردی که این مهره را در سهم نان خود دریافت کند، فردی خوش شانس خواهد بود.
آب پز کردن کدو حلوایی از دیگر مناسک این شب است. در میهمانی شب یلدا، کدو حلوایی یا تنبل که نماد خورشید است را آب پز می‌کنند و داخل آش می‌ریزند. دیگر کارهای رایج در مراسم یلدا مانند سر زدن به اقوام و بزرگان فامیل، دورهمی، فال گرفتن، شاهنامه خوانی و آجیل خوردن نیز در میان مردم این استان بسیار گرامی داشته می‌شود.
خوراکی های شب یلدا
در شب یلدا، همانطور که تا این لحظه گفتیم، نوش جان کردن یک سری از خوراکی‌ها بسیار مرسوم است و غذاها و خوراکی های شب یلدایی محسوب می‌شوند و در سفره رنگین یلدا به چشم می‌خورند.
آش رشته، آجیل، انار و هندوانه جزء رایج‌ترین خوراکی‌های این شب هستند. هندوانه و انار، به نوعی نماد این شب نیز به حساب می‌آیند و درست کردن انواع دسر و شیرینی با آن‌ها نیز بسیار متداول شده است. به‌طور کلی، خوراکی‌های سرخ مانند انار، نماد خورشید و گرما تلقی می‌شوند و برای شب سرد چله نماد خوبی شده‌اند.
شاهنامه خوانی در جشن چله
در شب چله، یکی دیگر از آیین های ویژه یلدا خواندن شاهنامه فردوسی است. در این شب خاص، این کتاب دست به دست می‌چرخند و مردم اشعاری از کتاب فردوسی را برای دیگر مهمانان می‌خوانند.
فال حافظ
در مناسبت شب یلدا، کتاب حافظ دست به دست می‌چرخد و مرد آن را می‌خوانند یا فال می‌گیرند. فال حافظ یکی از رسوم پرطرفدار شب یلدا است و مردم آن را به جا می‌آورند. مردم شیراز نیز خیلی اوقات در این شب به حافظیه می‌روند و حافظ خوانی را در کنار مقبره حافظ یا لسان الغیب می‌گذرانند.
نحوه فال گرفتن بدین صورت است که مخاطب فال نیت می‌کند و کسی که فال می‌گیرد با گفتن:«ای حافظ شیرازی/ تو کاشف هر رازی/ من طالب یک فالم/ بر من نظر اندازی.»
پس کتاب گشوده می‌شود و غزلی که در بالا سمت راست قرار دارد، فال شما خواهد بود.
یلدا در اشعار شاعران
از اهمیت این شب، همین بس که اکثر شاعران نامی ایران، نام آن را در اشعار خود آورده‌اند و خواندن این شعر شب یلدا را هم می‌توانیم یکی از آیین های ویژه یلدا بدانیم. بخشی از این اشعار را در ادامه می‌بینیم:
«صحبت حکام ظلمت شب یلداست/ نور ز خورشید جوی بو که برآید»
حافظ
«شب هجرانت، ای دلبر، شب یلداست پنداری/ رخت نوروز و دیدار تو عید ماست پنداری»
اوحدی مراغه‌ای
«چو درد من سری پیدا ندارد/ شب یلدای من فردا ندارد»
عطار نیشابوری
«او بر دوشنبه و تو بر آدینه/ تو لیل قدر داری و او یلدا»
ناصر خسرو
«با زلف تو قصه‌ایست ما را مشکل/ همچون شب یلدا به درازی مشهور»
عبید زاکانی
«شعر شب یلدا نظر به روی تو هر بامداد نوروزیست/ شب فراق تو هر شب که هست یلداییست»
سعدی
«می‌کند زلف دراز تو به دلهای حزین/ آنچه با خسته روانان شب یلدا نکند»
صائب تبریزی
«دور است کاروان سحر زینجا/ شمعی بباید این شب یلدا را»
پروین اعتصامی
این اشعار زیبا و بسیار اشعار دیگری که برای شب چله سروده شده‌اند، نشان از قدمت این شب و گرامیداشت آن از گذشته تا به امروز است. این اشعار به عنوان نوشته‌های روی کارت پستال یلدایی یا متن تبریک شب یلدایی هم می‌تواند استفاده شود.
خرید از جشنواره‌ی یلدا تکنولایف
در شب یلدا، هدیه دادن یک رسم مرسوم است. تکنولایف نیز، در این راستا با تخفیف گذاشتن روی کالاهای محبوب شما، کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانید کالاهای مورد نظر خود را خریداری کنید.
جشنواره یلدایی تکنولایف از روز ۲۹ آذرماه تا ۲ دی ماه ادامه دارد. بنابراین شما چند روز فرصت خواهید داشت تا از تخفیف‌های یلدا تکنولایف استفاده کنید و خرید خود را با قیمتی بسیار مناسب انجام دهید. در این جشنواره بازی هایی نیز برای شما طراحی شده که به کمک آن‌ها می‌توانید جوایزی ارزنده برنده شوید.