فهرست مطالب
جوشکاری به تنهایی فرایند سخت و طاقت فرسایی است و می‌تواند خسته کننده باشد، حال اگر قرار باشد مشکلات دیگری مانند چسبیدن الکترود موقع جوشکاری هم به آن اضافه شود، اوضاع به مراتب بدتر خواهد شد. چسبیدن الکترود یکی از رایج‌ترین و آزاردهنده‌ترین مشکلاتی است که هر جوشکاری، چه مبتدی و چه حرفه‌ای، ممکن است با آن روبرو شود و می‌تواند باعث اتلاف وقت، کاهش کیفیت جوش و حتی آسیب به تجهیزات و ابزار الات شود. در این نوشته تکنولایف به بررسی علل اصلی چسبیدن الکترود و راهکارهای رفع این مشکل می‌پردازیم تا شما بتوانید جوشکاری را با کیفیت و سرعت بیشتری انجام دهید.
آشنایی عمیق با فرآیند جوشکاری کلید اصلی درک علت چسبیدن الکترود هنگام جوشکاری است. جوشکاری یک فرآیند پیچیده است که در آن عوامل متعددی از جمله جریان الکتریکی، حرارت، نوع الکترود، فلز پایه و تکنیک جوشکاری با هم تعامل دارند. وقتی جوشکار درک درستی از نحوه عملکرد این عوامل و تاثیر متقابل آن‌ها بر فرآیند جوشکاری داشته باشد، بهتر می‌تواند تشخیص دهد که کدام عامل در چسبیدن الکترود نقش دارد. در نظر داشته باشید که آنچه ما به عنوان جوشکاری می‌شناسیم در واقع جوشکاری قوس الکتریکی با الکترود روکش دار است که در ادامه سعی می‌کنیم فرایند آن را به صورت خلاصه شرح دهیم:
جوشکاری قوس الکتریکی با الکترود روکش‌دار (SMAW) یک فرآیند جوشکاری دستی است که در آن از حرارت قوس الکتریکی بین الکترود روکش‌دار و قطعه کار برای ذوب فلز و ایجاد اتصال استفاده می‌شود. در این روش، الکترود روکش‌دار هم نقش ماده پرکننده و هم نقش محافظ حوضچه جوش را ایفا می‌کند. با هر بار اتصال الکترود به قطعه کار، دستگاه جوش به کمک قوس الکتریکی مقدار معینی حرارت تولید خواهد کرد که هم الکترود و هم قطعه کار را ذوب می‌کند و حوضچه جوش را تشکیل می‌دهد. روکش الکترود در اثر حرارت ذوب شده و گاز محافظی را ایجاد می‌کند که از حوضچه جوش در برابر اکسیداسیون و آلودگی‌های محیطی محافظت می‌کند. با سرد شدن مواد مذاب جوشکاری انجام شده و قطعات فلزی به هم متصل خواهند شد.
اختلال در هر کدام از مراحل جوشکاری می‌تواند چسبیدن الکترودها به قطعه کار را به دنبال داشته باشد که آشنایی با آن‌ها می‌تواند به شناسایی و رفع سریع‌تر این مشکل کمک کند. در ادامه مهم‌ترین دلایل چسبیدن الکترود هنگام جوشکاری را مشاهده می‌کنید:
مهم‌ترین و شایع‌ترین دلیل چسبیدن الکترود، تنظیم جریان جوشکاری (آمپراژ) بسیار پایین است. برای ذوب شدن الکترود و ایجاد قوس الکتریکی پایدار به جریان کافی نیاز است. حتی اگر دستگاه جوش خود را از بهترین مارک ابزار آلات هم خریداری کرده باشید؛ اما آن را به درستی تنظیم نکرده باشید امکان چسبیدن الکترود به قطعه کار وجود دارد، چرا که وقتی جریان جوشکاری به اندازه کافی نباشد حرارت لازم برای ذوب شدن نوک الکترود و ایجاد حوضچه مذاب مناسب روی قطعه کار ایجاد نمی‌شود، در نتیجه الکترود به جای ذوب شدن، به سطح قطعه کار می‌چسبد.
راه حل: اولین قدم برای رفع این مشکل، افزایش جریان جوشکاری است. به دفترچه راهنمای الکترود و دستگاه جوش خود مراجعه کنید تا محدوده جریان مناسب برای نوع الکترود و ضخامت قطعه کار را پیدا کنید. به طور کلی برای الکترودهای با قطر بیشتر و قطعات کار ضخیم‌تر، به جریان بیشتری نیاز است. به تدریج جریان را افزایش دهید و هر بار با زدن یک قوس آزمایشی، عملکرد الکترود را بررسی کنید تا به جریان مناسب برسید. به خاطر داشته باشید که جریان جوشکاری باید متناسب با قطر الکترود و ضخامت قطعه کار باشد.
استفاده از الکترود نامناسب برای نوع فلز پایه یا الکترودهای مرطوب و آسیب دیده نیز می‌تواند منجر به چسبیدن الکترود شود. هر نوع فلز پایه الکترود مخصوص به خود را دارد و استفاده از الکترود نامناسب، باعث ایجاد قوس ناپایدار، نفوذ نامناسب و چسبیدن الکترود می‌شود. علاوه بر آن الکترودها به دلیل ماهیت روپوش خود (فلاکس)، رطوبت را به راحتی جذب می‌کنند. الکترودهای مرطوب به سختی قوس الکتریکی را ایجاد می‌کنند، قوس ناپایدار و پرشی دارند و به شدت مستعد چسبیدن هستند.
راه حل: مطمئن شوید که الکترود مناسب برای نوع فلز پایه و ضخامت آن را انتخاب کرده‌اید. به بسته‌بندی الکترود و دفترچه راهنمای دستگاه جوش مراجعه کنید. الکترودها را در جای خشک و دور از رطوبت نگهداری کنید. اگر الکترودها مرطوب شده‌اند، قبل از استفاده آن‌ها را در آون مخصوص خشک‌کن الکترود (در صورت دسترسی) خشک کنید یا آن‌ها را جلوی آفتاب بگذارید تا خشک شوند؛ همچنین لازم است از الکترودهای با روپوش سالم و بدون آسیب استفاده کنید، زیرا روپوش آسیب دیده الکترود باعث ایجاد قوس ناپایدار و چسبیدن می‌شود.
سطح قطعه کار باید قبل از جوشکاری به خوبی تمیز شود، چرا که وجود زنگ‌زدگی، روغن، رنگ، گریس و سایر آلودگی‌ها روی سطح قطعه کار مانع از ایجاد قوس الکتریکی پایدار و نفوذ مناسب جوش می‌شود. این آلودگی‌ها همچنین می‌توانند باعث ایجاد تخلخل در جوش و چسبیدن الکترود شوند.
راه حل: قبل از شروع جوشکاری سطح قطعه کار را به طور کامل تمیز کنید. از برس سیمی، سنگ فرز، سمباده یا مواد شیمیایی مناسب برای از بین بردن زنگ‌زدگی، روغن، رنگ و سایر آلودگی‌ها استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که سطح فلز کاملا تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشد.
جوشکاری یک مهارت عملی است و نیاز به تمرین و تجربه دارد و به همین دلیل جوشکاران تازه‌کار به دلیل عدم تسلط کافی بر تکنیک‌های جوشکاری، بیشتر در معرض مشکل چسبیدن الکترود قرار دارند. حرکت دست نامناسب، سرعت حرکت خیلی کم یا خیلی زیاد و عدم حفظ قوس الکتریکی پایدار همگی می‌توانند منجر به چسبیدن الکترود شوند. البته این بدان معنا نیست که جوشکاران ماهر و باتجربه با مشکل چسبیدن الکترود به قطعه کار روبرو نمی‌شوند، بلکه تعداد دفعاتی که رخ می‌دهد کمتر است.
راه حل: در صورتی که چسبیدن الکترود به قطعه کار ناشی از تکنیک‌های نادرست جوشکاری باشد، هیچ راه‌حل فوری و دم دستی برای آن وجود ندارد. تنها راه‌حل این کار تمرین و کسب تجربه است تا نحوه دست گرفتن انبر، رعایت فاصله صحیح از قطعه کار و همچنین زاویه و سرعت حرکت الکترود بهبود پیدا کند. تماشای ویدیوهای آموزشی، راهنمایی گرفتن از یک جوشکار ماهر و انجام تمرینات روی قطعات ضایعاتی می‌تواند به بهبود مهارت‌های جوشکاری افراد کمک کند.
جوشکاری برخی از فلزات پایه مانند فولادهای ضد زنگ و چدن به دلیل ويژگی‌های حرارتی و شیمیایی خاص آن‌ها دشوارتر بوده و احتمال چسبیدن الکترود را افزایش می‌دهند. این فلزات تمایل بیشتری به جذب حرارت دارند و ممکن است حوضچه مذاب به سرعت سرد شده و باعث شود که الکترود به سطح قطعه کار بچسبد.
راه حل: برای جوشکاری این فلزات از الکترودهای مخصوص و تکنیک‌های جوشکاری مناسب استفاده کنید. گرم کردن قطعه کار قبل از جوشکاری می‌تواند به کاهش سرعت سرد شدن حوضچه مذاب و جلوگیری از چسبیدن الکترود کمک کند. علاوه بر آن استفاده از جریان جوشکاری کمی بالاتر و سرعت حرکت سریع‌تر نیز می‌تواند موثر باشد.
در موارد نادر مشکلات فنی دستگاه جوش نیز می‌تواند باعث چسبیدن الکترود شود. نقص در مدار الکتریکی، کابل‌های فرسوده یا اتصالات ضعیف می‌توانند منجر به افت جریان و ولتاژ شوند و در نتیجه قوس الکتریکی ناپایدار شده و الکترود بچسبد.
راه حل: اولا سعی کنید دستگاه جوش خود را از یک برند معتبر مانند رونیکس یا آروا تهیه کنید و در مرحله بعد دستگاه جوش خود را به طور منظم سرویس کنید و از سلامت فنی آن اطمینان حاصل کنید. کابل‌های جوشکاری و انبر الکترود را بررسی کنید و در صورت فرسودگی یا آسیب‌دیدگی، آن‌ها را تعویض کنید. اتصالات الکتریکی را محکم کنید و از عدم وجود زنگ‌زدگی و خوردگی در آن‌ها اطمینان حاصل کنید. اگر همچنان مشکل پابرجاست، دستگاه جوش را به یک تعمیرکار متخصص نشان دهید.
انبر جوشکاری وظیفه دارد الکترود را محکم نگه داشته و جریان جوشکاری را به درستی منتقل کند. اگر انبر کثیف باشد، مثلا جرم، زنگ‌زدگی یا روغن روی آن وجود داشته باشد، یا فک‌های انبر به درستی الکترود را نگه ندارند و تماس الکتریکی ضعیف باشد، مقاومت در مسیر جریان افزایش می‌یابد. این مقاومت اضافی باعث کاهش جریان موثر در نوک الکترود شده و حرارت لازم برای ایجاد قوس پایدار و ذوب مناسب الکترود را کم می‌کند. در نهایت الکترود به جای ذوب شدن، ممکن است به قطعه کار بچسبد.
راه‌حل: برای رفع مشکل چسبیدن الکترود ناشی از انبر جوشکاری کثیف یا خراب، ابتدا باید انبر را به طور کامل بررسی کنید. سطح داخلی فک‌های انبر را از هرگونه جرم، زنگ‌زدگی، و آلودگی تمیز کنید. می‌توانید از برس سیمی یا سمباده نرم برای این کار استفاده کنید. مطمئن شوید که فک‌های انبر به درستی و محکم الکترود را نگه می‌دارند و تماس الکتریکی مناسبی برقرار است. اگر فک‌های انبر فرسوده یا آسیب‌دیده باشند، باید انبر را تعمیر یا تعویض کنید.
برای اینکه بتوانید جوشکاری را به نحوه‌ای انجام دهید که الکترود نچسبد، نیاز است که قسمت‌های راه‌حل که در بالا به آن‌ها اشاره شد را به طور مداوم مرور کنید و آن‌ها را انجام دهید تا این مشکل به کمترین میزان خود برسد. در نظر داشته باشید که برخی از موارد به تغییر تجهیزات نیاز دارد و بخشی دیگر از کار به کمک تمیز کاری و انجام تغییرات کوچک قابل حل است. تنها موردی که باید بیشتر روی آن تمرکز داشته باشید، تمرین مداوم و توسعه مهارت‌های جوشکاری است تا بتوانید میزان چسبیدن الکترود به قطعه کار را به حداقل برسانید. در صورتی که تازه کار هستید، می‌توانید سری به انواع اینورتر رونیکس بزنید و کار خود را با انتخاب یک دستگاه جوش مناسب شروع کنید.
حال که علت چسبیدن الکترود هنگام جوشکاری را بررسی کردیم، خوب است به راه حل برای رفع این مشکل هم نگاهی بیاندازیم.
همانطور که اشاره شد چسبیدن الکترود هم برای افراد تازه‌کار پیش می‌آید و هم افراد ماهر ممکن است با آن روبرو شوند؛ بنابراین اتفاق خیلی پیچیده‌ای نیست و به راحتی می‌توانید آن را مدیریت کنید. در صورت بروز چنین اتفاقی در مرحله اول نیاز است که خونسردی خود را حفظ کنید و فورا جوشکاری را قطع کنید. سپس انبر را چند دفعه به چپ و راست تکان دهید، در اکثر مواقع این روش کارساز خواهد بود و الکترود جدا خواهد شد. در صورتی که الکترود جدا نشد، کافی است که با یک چکش به آن ضربه وارد کنید تا الکترود جدا شود. پس از جدا شدن الکترود، محل چسبیدن را بررسی کنید و در صورت وجود آسیب دیدگی آن را برطرف کنید. اگر خطا از خودتان بوده است، مجددا جوشکاری را با حوصله شروع کنید، در غیر این صورت دلیل اصلی چسبیدن الکترود را پیدا کرده و آن را برطرف کنید تا دوباره دچار مشکل نشوید.
چرا هنگام جوشکاری الکترود می چسبد؟ سوالی است که برای اکثر افرادی که به تازگی جوشکاری را شروع کرده‌اند، پیش می‌آید. این اتفاق دلایل مختلفی دارد که از تنظیمات نادرست دستگاه جوش و آمپراژ پایین گرفته تا استفاده از الکترود نامناسب، کثیف بودن سطح کار، تکنیک جوشکاری غلط و حتی مشکلات انبر جوشکاری متغیر است. شناخت این عوامل و رفع هر کدام کلید جلوگیری از چسبیدن الکترود و دستیابی به جوشکاری موفق است. با کمی دقت، تمرین و توجه به جزئیات می‌توانید این مشکل رایج را به طور کامل برطرف کرده و از فرآیند جوشکاری لذت ببرید.
در این مطلب به بررسی اقتصادی ترین گوشی سامسونگ در سال ۲۰۲۴ می پردازیم
