فهرست مطالب
پردازنده‌های کامپیوتری هنگام انجام عملیات‌های پیچیده و سنگین، انرژی زیادی را مصرف می‌کنند که باعث گرم شدن قطعات داخلی آن شده و در نهایت به صورت داغ شدن پردازنده خود را نشان خواهد داد. برای مقابله با گرم شدن پردازنده به یک خنک کننده پردازنده نیاز خواهیم داشت که در انواع آبی و بادی موجود هستند. با وجود این گزینه‌ها، پرسش این است که برای پردازنده، خنک کننده آبی بهتر است یا بادی؟ در ادامه این نوشته تکنولایف به بررسی همین موضوع می‌پردازیم و سعی می‌کنیم انتخاب را برای شما ساده‌تر کنیم.
خنک کننده بادی پردازنده از یک هیت سینک، یک یا دو فن و پایه‌های انتقال حرارت تشکیل شده است که به کمک خمیر حرارتی به پردازنده متصل شده و گرمای آن را کاهش می‌دهد. البته در برخی از مدل‌های پیشرفته خنک کننده‌های بادی از لوله‌های حرارتی هم استفاده می‌کنند که با مایعات خاصی پر شده‌اند و گرما را از پردازنده به هیت سینک منتقل خواهند کرد. در واقع گرمای تولید شده توسط سی پی یو از طریق پایه‌های انتقال حرارت جذب شده و به هیت سینک منتقل می‌شود.
در مرحله بعد فن‌های نصب شده روی هیت سینک، هوا را به گردش در آورده و باعث انتقال گرما از شیارهای هیت سینک به بیرون خواهند شد. در حقیق عملکرد آن شبیه هواکشی است که در تابستان هوای گرم اتاق را به بیرون هدایت می‌کند و تا حدی می‌تواند هوای اتاق را خنک‌تر کند یا از گرم شدن بیش از حد اتاق جلوگیری کند. به همین دلیل اگر دست را جلوی خروجی فن لپ تاپ یا کامپیوتر قرار دهید، هوای گرم با دستان شما برخورد خواهد کرد.
خنک کننده آبی پردازنده، سیستمی شامل چهار بخش اصلی است که از پمپ، بلاک آبی، لوله‌های انتقال و رادیاتور مجهز به فن تشکیل شده است. بلاک آبی قطعه‌ای است که به پردازنده متصل خواهد و وظیفه دریافت گرما از سطح پردازنده را برعهده دارد. سپس آب یا مایعی که داخل این قطعه قرار دارد گرم شده و از طریق لوله‌های انتقال به سمت رادیاتور حرکت خواهند کرد. در این مرحله رادیاتور به کمک فن‌های قدرتمند خود، گرمای مایع را به محیط اطراف منتقل خواهد کرد. پس از خنک شدن، مایع از طریق لوله انتقال برگشت به بلاک آبی رفته و این چرخش ادامه پیدا خواهد کرد. در واقع می‌توان خنک کننده آبی پردازنده را مشابه رادیاتور ماشین دانست که به خنک سازی موتور ماشین کمک می‌کند.
البته سیستم خنک کنندگی آبی دیگری هم به نام immersion cooling یا خنک کنندگی به کمک غوطه ور سازی وجود دارد که در آن تمام کیس را از یک مایع دی الکتریک پر می‌کنند. این روش بسیار گران قیمت بوده و جز در موارد خاص، امکان پیاده‌سازی آن وجود ندارد.
قطعات الکترونیکی کامپیوتر به ویژه پردازنده و کارت گرافیک گرمای زیادی تولید خواهند کرد که تا حد زیادی می‌تواند عملکرد و طول عمر سیستم را تحت تاثیر قرار دهد. با افزایش دما، سرعت کامپیوتر کاهش پیدا کرده و خطاهای سیستمی رخ خواهند داد که می‌تواند خرابی و سوختگی قطعات مختلف را به دنبال داشته باشد. وجود سیستم خنک کننده مناسب تا حد زیادی می‌تواند از کند شدن پردازش و ناپایداری عملکرد سیستم جلوگیری کرده و قطعات را در محدوده ایمن نگه می‌دارد. این خنک کننده‌ها با دفع گرما از داغ شدن بیش از حد جلوگیری کرده و کارایی مطلوب و عمر طولانی‌تر قطعات را تضمین خواهد کرد. خرید خنک کننده مناسب ممکن است با هزینه همراه باشد و بسیاری از افراد فکر کنند که هزینه اضافی پرداخت خواهند کرد؛ اما اگر قیمت کارت گرافیک و cpu را بررسی کنید، متوجه خواهید شد که این کار یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای حفظ سلامت و کارایی این قطعات است.
سرانجام رسیدیم به سوال اصلی و بررسی این که خنک کننده ابی بهتر است یا بادی؟ برای جواب دادن به این سوال نیاز است که این دو را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم و نقاط قوت و ضعف هر کدام از آن‌ها را بیان کنیم تا بتوانید بر اساس نیازهای خودتان، بهترین گزینه را انتخاب کنید:
خنک کننده‌های آبی از مایعاتی استفاده می‌کنند که رسانای گرما هستند و به همین دلیل ظرفیت بالاتری برای انتقال حرارت دارند. در واقع آب ظرفیت حرارتی ویژه بسیار بالاتری نسبت به هوا دارد که به آن کمک می‌کند گرمای بیشتری را جذب کرده و در عین حال کمتر دچار افزایش دما شود. این ویژگی به خنک کننده آبی کمک خواهد کرد که گرمای بیشتری را از پردازنده دور کند. از طرفی دیگر سطح تماس با پردازنده، در خنک کننده‌های آبی بیشتر است که باعث می‌شود انتقال حرارت با سرعت بیشتر و به صورت موثرتری اتفاق بیفتد. همین موضوع باعث می‌شود که خنک کننده‌های آبی در شرایطی که پردازنده تحت فشار است، عملکرد بهتری از خود نشان داده و پایداری بیشتری را برای کاربران فراهم کند. به همین دلیل است که اکثر گیمرها یا افرادی که رندرهای سنگین با سیستم خود انجام می‌دهند، سراغ خنک کننده‌های آبی می‌روند. در همین راستا است که در راهنمای خرید cpu هم توجه به سیستم خنک کنندگی را گنجانده‌ایم تا بتوانید کارایی و عملکرد پردازنده را تضمین کنید.
عملکرد خنک کننده‌های بادی به فن‌های بزرگ و قدرتمند آن‌ها وابسته است که کار کردن آن‌ها معمولا با صدای زیادی همراه است. این صدا به حدی بلند است که به راحتی شنیده می‌شود و اگر به صورت مداوم ادامه داشته باشد، می‌تواند اذیت کننده باشد. از طرفی دیگر، خنک کننده‌های آبی عموما صدای کمتری تولید می‌کنند. دلیل آن هم پمپ‌های موجود در این سیستم است که هر چند کمی نویز تولید خواهند کرد؛ اما نسبت به فن‌ها خنک کننده بادی صدای کمتری خواهند داشت. همین موضوع باعث می‌شود که در زمینه تولید سر و صدا بتوانیم به راحتی برتری را به خنک کننده‌های آبی بدهیم.
اگر خنک کننده‌های آبی عملکرد بهتری دارند و صدای کمتری هم تولید می‌کنند، پس چرا هنوز هم بسیاری از افراد سوال خنک کننده ابی بهتر است یا بادی را تکرار می‌کنند. جواب ساده است، قیمت خنک کننده‌های بادی کمتر است. دلیل این موضوع هم به طراحی ساده‌تر و تعداد کمتر قطعات خنک کننده‌های بادی بر می‌گردد. همین ویژگی باعث می‌شود که خنک کننده‌های بادی برای سیستم‌های ارزان‌تر و سبک‌تر به کار گرفته شوند و برای سیستم‌های گران قیمت معمولا سراغ خنک کننده‌های آبی می‌روند.
یکی دیگر از عرصه‌های جدال که انتخاب خنک کننده مایع یا بادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، نصب و راه‌اندازی این سیستم‌ها است. خنک کننده‌های بادی به دلیل ساختار ساده‌تر و اجزای کمتر، به راحتی روی پردازنده‌ها قابل نصب هستند و دردسر کمتری در این زمینه متوجه شما خواهد شد. هر چند نمی‌توانند دمای cpu را به خوبی خنک کننده‌های آبی پایین بیاورند؛ اما راحت‌تر نصب و راه‌اندازی می‌شوند که در برخی از موارد همین موضوع برای تمایل افراد به خنک کننده‌های بادی، کافی است.
به دلیل طراحی ساده‌تر، خنک کننده‌های بادی نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارند. تمیز کردن فن و هیت سینک از گرد و غبار هر چند وقت یکبار، تنها کاری است که برای نگهداری از خنک کننده‌های بادی لازم است که انجام دهید.
خرابی‌های خنک کننده بادی محدود به خرابی فن‌ها و اتصالات است که تعویض آن‌ها ساده و کم هزینه است. از طرفی دیگر خنک کننده‌های آبی به دلیل پیچیدگی‌های بیشتر و قطعات متنوع‌تر به نگهداری بیشتری نیاز دارند. هر چند وقت یکبار باید این سیستم را از نظر نشتی مایع بررسی کنید و علاو بر آن ممکن است لازم باشد که مایع خنک کننده را عوض کنید. تمیز کردن فن‌ها و رادیاتور هم باید به صورت منظم انجام شود تا سیستم بتواند به صورت موثر کارایی خود را ادامه دهد. خرابی خنک کننده مایع پردازنده عموما شامل نشتی مایع، خرابی پمپ یا مشکلات رادیاتور است که تعمیرات آن‌ها پیچیده‌تر و پر هزینه‌تر است. به طور کلی می‌توان گفت که هزینه نگهداری و تعمیر خنک کننده‌های بادی بسیار کمتر است و برای کاربرانی که به دنبال گزینه‌ای کم زحمت و در عین حال مقرون به صرفه می‌گردند، ایده‌آل به نظر می‌رسد.
یکی دیگر از جنبه‌هایی که افراد هنگام مقایسه خنک کننده آبی و به آن توجه نشان می‌دهند، زیبایی ظاهری این قطعات است. هر چند زیبایی امری سلیقه‌ای است؛ اما به صورت کلی می‌توان گفت که خنک کننده‌های آبی زیباتر هستند و به کمک لوله‌های شفاف، مایع رنگی و نورپردازی‌های RGB، پتانسیل بیشتری برای ارائه محصولاتی مدرن‌تر و جذاب‌تر دارند.
اورکلاک فرایندی است که باعث افزایش سرعت و فرکانس پردازنده خواهد شد، به همین دلیل گرمای بیشتری تولید خواهد کرد و به تبع آن به خنک کننده قوی‌تری نیاز پیدا می‌کند. به همین دلیل خنک کننده آبی به دلیل توانایی بیشتر در دفع گرما، انتخاب بهتری برای این کار است. ظرفیت حرارتی بالای آب و انتقال موثرتر گرما توسط خنک کننده‌های آبی کمک می‌کند که پردازند در فرکانس‌های بالا، عملکردی پایدارتر داشته باشد و فضای بیشتری برای افزایش فرکانس و ولتاژ فراهم خواهد کرد. البته خنک کننده‌های بادی برای اورکلاک‌های جزئی مناسب هستند؛ اما در مقابل اورکلاک‌های سنگین کافی نیستند.
تفاوت خنک کننده های بادی و آبی بسیار زیاد است که باعث می‌شود انتخاب بین آن‌ها سخت باشد، مخصوصا که قیمت آن‌ها با همدیگر تفاوت چشمگیری دارد. به همین دلیل جواب سوال خنک کننده آبی بخریم یا بادی، تا حد زیادی به نیازها و بودجه شما بستگی دارد. خنک کننده‌های بادی به دلیل قیمت مناسب‌تر و کارایی کمتر برای کاربری‌های روزمره مانند سیستم‌های خانگی یا دانشجویی و دانش‌آموزی مناسب‌تر هستند. در حالی که خنک کننده‌های آبی گران‌تر هستند و عملکرد خنک کنندگی بالاتری دارند که آن‌ها را برای سیستم‌های گیمینگ، طراحی گرافیک، رندر و اورکلاک به یک گزینه ایده‌آل تبدیل خواهد کرد.
در این مطلب به بررسی اقتصادی ترین گوشی سامسونگ در سال ۲۰۲۴ می پردازیم
