احتمالا برای شما هم پیش آمده که خبری را از کسی شنیده یا به طور آنلاین مشاهده کرده باشید و به واسطه‌ی آن خبر، نگران شده‌اید، ترسیده‌اید، خشمگین شده‌اید یا احساسات دیگری را تجربه کرده‌اید. اما پس از مدتی متوجه شده‌اید که این خبر سندیت نداشته و به بیان دیگر، گول خورده‌اید. به این قبیل اخبار که بدون هیچ مدرک مشخصی باب می‌شوند و جمعیت زیادی را با خود همراه می‌کنند اما منبع مشخصی ندارند و هیچ کس نمی‌داند که از کجا آمده‌اند، فیک نیوز گفته می‌شود. اما به طور دقیق، فیک نیوز چیست؟ چگونه فیک نیوز را تشخیص دهیم؟
این دو پرسش و پاسخ به آنها اهمیت زیادی دارد. با شناخت فیک نیوز، نسبت به باور انواع اخبار و نشر آنها حساس‌تر خواهیم شد و هوشیارتر عمل می‌کنیم. بنابراین، به منظور درک بهتر اخبار جعلی، در ادامه به شرح کامل آن و نحوه‌ی تشخیص اخبار جعلی از اخبار اصلی می‌پردازیم.
امروزه ما بیش از هر زمانی در معرض اخبار بی‌منبع و ناموثق هستیم و اگر هوشیار نباشیم، به‌راحتی این قبیل اخبار را باور کرده و به دیگران نیز انتقال می‌دهیم. بدین ترتیب در زمان کوتاهی یک خبر که اصلا صحت داشتن آن مشخص نیست، همه جا می‌پیچد و خیلی از افراد این خبر را باور کرده و واکنش‌هایی نظیر ترس، امیدواری، خشم و انواع احساسات مخرب را تجربه می‌کنند. این وضع می‌تواند برای کودکان و افراد کم اطلاع بسیار خطرناک باشد؛ چرا که باعث می‌شود اطلاعات نادرست را بپذیرند، باور کنند و در مواقعی حتی برای دیگران خطرآفرین باشند. به این قبیل اخبارِ بی‌منبع فیک نیوز گفته می‌شود.
فیک نیوز در شکل‌ها و انواع مختلف وجود دارد و برای هر کدام نیز اسامی مختلفی وجود دارد.
پروپاگانداها داستان‌هایی هستند که به عمد ساخته می‌شوند تا مخاطب را گمراه کنند و یک دید متعصبانه نسبت به یک شخصیت سیاسی، یک رژیم یا یک حذب ایجاد کند. پروپاگاندا قادر است که عقیده و دیدگاه افراد را دستخوش تغییر قرار دهد و کاری کند که آنها مسئله‌ای را باور کنند و حتی برای آن هر کاری انجام دهند. پروپاگاندا می‌تواند به شکل یک پوستر یا یک شعار باشد. در تصویری که مشاهده می‌کنید، با پوستری طرف هستیم که در زمان یکی از رهبران پیشین چین منتشر شد و به مبارزه با کاپیتالیسم می‌پرداخت.
اخبار زرد سراغ مضامینی می‌رود که مردم به آنها علاقه دارند. برای مثال، راه‌های لاغر شدن، راه‌های موفقیت، و به کلی مضامینی که حساسیت اجتماعی زیادی دارد. طراحان و نویسندگان چنین اخباری، معمولا از چهره‌های معروف و محبوب برای نشر چنین اخبار کذبی استفاده می‌کنند. برای مثال، چهره‌ی یک مدل معروف را استفاده می‌کنند از زبان او، درباره‌ی راه‌هایی برای لاغر شدن و لاغر ماندن صحبت می‌کنند تا بتوانند محصولات لاغری را به فروش برسانند. ممکن است از زبان آن شخص به شخص دیگری توهین شود و حتی درباره‌ی ازدواج افراد معروف، بچه‌دار شدن آنها، مرگشان و مضامینی از این قبیل خبرهای مختلفی تولید می‌کنند.
برخی از این اخبار، لزوما غلط نیستند اما برای جذب مخاطب، تیترهایی استفاده می‌کنند که حساسیت مردم را برانگیزند. از این دست تیترها در شبکه‌های مجازی بسیار زیاد دیده می‌شود. خیلی از افراد هم با دیدن تیتر این اخبار، آن را باور می‌کنند و اقداماتی انجام می‌دهند. برای مثال، در زمان شیوع کرونا، اخباری با چنین تیترهایی دیده می‌شد: «واکسن‌های کرونا منجر به مرگ ۳ نفر در ایران شدند.» این تیترها، در ان زمان توانست کاری کند که خیلی از افراد از تزریق واکسن امتناع کنند و وضعیت بیماری در داخل کشور بدتر شود. مثالی که در تصویر مشاهده می‌کنید نیز در زمان مرگ الویس پریسلی در روزنامه‌ها منتشر شده و احساسات مردم را به بازی گرفته. این تیتر، یک تیتر کاملا گمراه کننده است که تاکید داشت الویس پریسلی زنده است. به همین صورت، تا مدت‌ها توانست مردم ناآگاه را نسبت به مرگ این شخص مشکوک کند.
احتمالا شما هم تبلیغاتی را دیده‌اید که با عکس‌ها یا ویدیوهای افرادی تحت عنوان پزشک نیز عرضه شود که از مردم می‌خواهند از داروی خاصی استفاده کنند تا وزن کم کنند، از شر ریزش موها خلاصش شوند یا حتی افزایش قد داشته باشند. این قبیل محتوا، باعث می‌شود خیلی از افراد بدون کمترین تحقیقی در دام تبلیغات افتاده و داروهایی را به قیمت‌های گزاف تهیه کنند که حتی تاثیرات منفی روی سلامت جسمی و روان آنها بگذارد. یا حتی مانند چیزی که در عکس مشاهده می‌کنید، از نام پزشک برای تبلیغ کالاهایی نظیر سیگار نیز استفاده شود.
همانطور که احتمالا متوجه شده‌اید، همه‌ی ما روزانه با اخبار فیک زیادی به طور آنلاین و همینطور در محیط زندگی خود آشنا می‌شویم. حفظ سلامت روان و همراه نشدن با موجی از افراد که این اخبار را پخش می‌کنند ضروری است. برای این منظور، باید راه ها و روش تشخیص اخبار جعلی را بدانید که احساسات منفی را تجربه نکنید و بتوانید دیگران را هم از اخبار جعلی برهانید.
برای این که اسیر این قبیل اطلاعات اشتباه نشوید، روش‌های زیر به شما کمک می‌کنند.
چه کسی دارد این قبیل اخبار را شرح میدهد؟ اکانت این شخصی که این خبر سمی و غلط را پخش کرده بررسی کنید. برای مثال، اخبار علمی‌ای که از سوی حساب کاربری‌های کارشناسانی که تیک آبی دارند منتشر می‌شود، نشان میدهد آن شخص مرجعیت دارد و می‌توانید روی حرف او حساب باز کنید. در غیر این صورت، تحقیقات بیشتری انجام دهید. به‌طور کلی، متخصصان هر حوزه را بشناسید و اخبار را فقط از آنها قبول کنید.
با تنها یک جا خواندن یا شنیدن خبر، آن را باور نکنید. شما می‌توانید از روش‌های مختلف درباره‌ی خبر مورد نظر خود اطلاعات کسب کنید. مثلا از افرادی که دانش مربوطه را دارند بپرسید، اینترنت را بررسی کنید و به یک منبع اکتفا نکنید.
همانطور که گفتیم، بعضی از نویسندگان و طراحان از یک تیتر گمراه کننده استفاده می‌کنند اما پس از ورود به مطلب، ممکن است با محتوای متفاوتی مواجه شوید. بنابراین در صورت دیدن یک پست یا مقاله با عنوان عجیب و غریب، برای رفع کنجکاوی خود هم که شده کمی از آن را مطالعه کنید.
پیش از این که تحت تاثیر خبر قرار بگیرید، به این فکر کنید که پخش کننده‌ی این خبر می‌خواهد حواس مردم را از چه چیزی پرت کند؟ اصلا چه شد که این خبر این‌قدر بازتاب داشت و این‌قدر زود همه‌جا منتشر شد؟ چه کسی آن را منتشر کرده؟ و به همین ترتیب، درباره‌ی ناشر خبر تحقیق انجام دهید.
متاسفانه، اخبار جعلی بسیار زیاد است و در حال حاضر راهی برای جلوگیری از انتشار آنها وجود ندارد. در حال حاضر تنها راهی که برای مراقبت از خود در برابر انواع این اخبار داریم، این است که آنها را بشناسیم. همانطور که در مطلب اشاره شد، نحوه شناسایی فیک نیوز و شناخت انواع آن اهمیت زیادی دارد. بدین ترتیب، دیگر رسانه‌ها قادر نخواهند بود شما را فریب بدهند و احساسات شما را به بازی بگیرند.
فیک نیوز چیست؟
فیک نیوز یا اخبار جعلی، نوعی از خبر است که بدون داشتن هیچ مدرک و سند معتبری در رسانههای مختلف از جمله شبکه‌های مجازی منتشر می‌شود و خیلی از افراد، آن را به عنوان یک خبر معتبر می‌بینند و باور می‌کنند.
چند نوع خبر جعلی وجود دارد؟
فیک نیوز را میتوان در حالت پروپاگاندا، اخبار زرد، تیترهای گمراهکننده و محتوای دستکاری شده در رسانههای مختلف مشاهده کرد.
بررسی گوشی سامسونگ اس ۲۴ اولترا به همراه تست گیمینگ و کیفیت دوربین ها
